خشکی دهان : علت و درمان

خشکی دهان یا زروستومیا، به شرایطی اشاره دارد که در آن غدد بزاقی در دهان شما بزاق کافی برای خیس نگه داشتن دهان شما تولید نمی کنند. خشکی دهان اغلب به دلیل عوارض جانبی برخی داروها یا مشکلات مربوط به افزایش سن یا در نتیجه پرتودرمانی برای سرطان رخ می دهد. در موارد کمتر، خشکی دهان ممکن است ناشی از شرایطی باشد که مستقیماً بر غدد بزاقی تأثیر می گذارد.

بزاق با خنثی کردن اسیدهای تولید شده توسط باکتری ها، محدود کردن رشد باکتری ها و شستن ذرات غذا از پوسیدگی دندان جلوگیری می کند. بزاق همچنین توانایی چشایی شما را افزایش می دهد و جویدن و بلعیدن را آسان تر می کند. علاوه بر این، آنزیم های موجود در بزاق به هضم غذا کمک می کنند. کاهش بزاق و خشکی دهان می تواند از یک مشکل کوچک تا چیزی که تأثیر عمده ای بر سلامت عمومی شما و سلامت دندان ها و لثه ها و همچنین اشتها و لذت بردن از غذا دارد متغیر باشد. درمان خشکی دهان به علت آن بستگی دارد.

علائم خشکی دهان

اگر بزاق دهان کافی تولید نمی کنید، ممکن است این علائم و نشانه ها را در همه یا بیشتر مواقع مشاهده کنید:

• خشکی یا احساس چسبندگی در دهان
• بزاق غلیظ و رشته ای به نظر می رسد
• بوی بد دهان
• مشکل در جویدن، صحبت کردن و بلعیدن
• خشکی یا گلودرد و گرفتگی صدا
• زبان خشک یا شیاردار
• تغییر حس چشایی
• مشکلات پوشیدن دندان مصنوعی

علت خشکی دهان

خشکی دهان زمانی ایجاد می شود که غدد بزاقی در دهان بزاق کافی برای خیس نگه داشتن دهان تولید نمی کنند. این غدد ممکن است به علل مختلفی به درستی کار نکنند :

• داروها: صدها دارو، از جمله بسیاری از داروهای بدون نسخه، خشکی دهان را به عنوان یک عارضه جانبی ایجاد می کنند. از جمله انواعی که احتمال بروز مشکلات را بیشتر می کند، برخی از داروهای مورد استفاده برای درمان افسردگی، فشار خون بالا و اضطراب، و همچنین برخی از آنتی هیستامین ها، ضد احتقان ها، شل کننده های عضلانی و داروهای ضد درد هستند.
• سالخوردگی: بسیاری از افراد مسن با افزایش سن دچار خشکی دهان می شوند. عوامل موثر عبارتند از استفاده از برخی داروها، تغییر در توانایی بدن در پردازش دارو، تغذیه ناکافی و داشتن مشکلات سلامتی طولانی مدت.
• درمان سرطان: داروهای شیمی درمانی می توانند ماهیت بزاق و مقدار تولید شده را تغییر دهند. این مشکل ممکن است موقتی باشد، با بازگشت جریان طبیعی بزاق پس از تکمیل درمان. پرتو درمانی برای سر و گردن می تواند به غدد بزاقی آسیب برساند و باعث کاهش قابل توجه تولید بزاق شود. این بسته به دوز پرتو و ناحیه تحت درمان ممکن است موقت یا دائمی باشد.

سایر علل

• آسیب به عصب: جراحت یا جراحی که باعث آسیب عصبی به ناحیه سر و گردن شود، می تواند منجر به خشکی دهان شود.
• سایر شرایط سلامتی: خشکی دهان می تواند به دلیل برخی شرایط سلامتی مانند دیابت، سکته مغزی، عفونت قارچی (برفک دهان) یا بیماری آلزایمر، یا به دلیل بیماری های خودایمنی مانند سندرم شوگرن یا HIV/AIDS باشد.
• خروپف و تنفس با دهان باز: این عادت نیز می تواند به خشکی دهان کمک کند.
• مصرف دخانیات و الکل: نوشیدن الکل و سیگار کشیدن یا جویدن تنباکو می تواند علائم خشکی دهان را افزایش دهد.
• مصرف تفریحی مواد مخدر: استفاده از مت آمفتامین می تواند باعث خشکی شدید دهان و آسیب به دندان ها شود، وضعیتی که به عنوان “دهان متم” نیز شناخته می شود. ماری جوانا همچنین می تواند باعث خشکی دهان شود.

عوارض خشکی دهان

اگر بزاق کافی ندارید و دچار خشکی دهان می شوید، این می تواند منجر به موارد زیر شود:

• افزایش پلاک و جرم دندان، پوسیدگی دندان و بیماری لثه
• زخم های دهان
• عفونت قارچی در دهان (برفک دهان)
• زخم یا شکافته شدن پوست در گوشه های دهان، یا ترک خوردن لب ها
• تغذیه نامناسب ناشی از مشکلات جویدن و بلعیدن

تشخیص خشکی دهان

برای تعیین علت خشکی دهان، پزشک شما به احتمال زیاد سابقه دندانپزشکی و پزشکی و تمام داروهایی که مصرف می کنید، از جمله داروهای بدون نسخه را بررسی می کند و دهان شما را معاینه می کند. گاهی اوقات ممکن است نیاز به آزمایش خون، اسکن تصویربرداری از غدد بزاقی یا آزمایشاتی داشته باشید که میزان بزاق تولید شده را برای شناسایی علت خشکی دهان اندازه گیری می کند. اگر پزشک مشکوک باشد که خشکی دهان شما ناشی از سندرم شوگرن است، نمونه کوچکی از سلول ها (بیوپسی) گرفته شده از غدد بزاقی در لب شما ممکن است برای آزمایش ارسال شود.

درمان خشکی دهان

درمان شما بستگی به علت خشکی دهان شما دارد. پزشک یا دندانپزشک شما ممکن است:

• داروهایی که باعث خشکی دهان می شوند را تغییر دهید. اگر پزشک شما دلیل آن را دارو می داند، ممکن است دوز شما را تنظیم کند یا شما را به داروی دیگری که باعث خشکی دهان نمی شود، تغییر دهد.
• محصولاتی را برای مرطوب کردن دهان خود به کار گیرید . اینها می توانند شامل دهان شویه های تجویزی یا بدون نسخه، بزاق مصنوعی یا مرطوب کننده ها برای روان کردن دهان شما باشند. دهانشویه هایی که برای خشکی دهان طراحی شده اند، به ویژه آنهایی که دارای زایلیتول هستند، می توانند موثر باشند، مانند دهان شویه دهان خشک Biotene یا دهان شویه Act Dry Mouth که همچنین از پوسیدگی دندان محافظت می کنند.

خشکی دهان شدید

اگر خشکی دهان شدید دارید، پزشک یا دندانپزشک ممکن است:

• داروهای تحریک کننده بزاق را تجویز کنید. پزشک شما ممکن است برای تحریک تولید بزاق، پیلوکارپین (سالاژن) یا سرویملین (Evoxac) را تجویز کند.
• از دندان های خود محافظت کنید. برای جلوگیری از پوسیدگی دندان، دندانپزشک شما ممکن است قالب های فلوراید را برای شما آماده کند که آن ها را با فلوراید پر می کنید و شب ها روی دندان های خود می پوشانید. دندانپزشک شما همچنین ممکن است استفاده هفتگی از شستشوی کلرهگزیدین را برای کنترل حفره ها توصیه کند.

درمان خانگی خشکی دهان

علاوه بر توصیه پزشک، این نکات ممکن است به کاهش علائم خشکی دهان شما کمک کند:

• در طول روز آب یا نوشیدنی‌های بدون قند بنوشید یا چیپس یخ بمکید تا دهانتان مرطوب شود و در طول وعده‌های غذایی آب بنوشید تا به جویدن و بلع کمک کنید.
• آدامس های بدون قند بجوید یا آب نبات های سفت بدون قند بمکید. محصولات حاوی زایلیتول نیز ممکن است به جلوگیری از پوسیدگی کمک کنند. با این حال، در برخی افراد، زایلیتول، که اغلب در آدامس های بدون قند یا آب نبات های بدون قند یافت می شود، در صورت مصرف زیاد ممکن است باعث ایجاد گاز یا اسهال شود.
• جایگزین‌های بزاق بدون نسخه حاوی زایلیتول مانند Mouth Kote یا Oasis Moisturizing Mouth Spray یا حاوی کربوکسی متیل سلولز (kahr-bok-see-meth-ul-SEL-u-lohs) یا هیدروکسی اتیل سلولز (hi-drok) را امتحان کنید. رجوع کنید به ETH-ul SEL-u-lohs)، مانند ژل مرطوب کننده Biotene OralBalance.
• از طریق بینی نفس بکشید نه از طریق دهان. اگر خروپف باعث شود در طول شب از طریق دهان نفس بکشید، ممکن است نیاز به درمان داشته باشید.
• در شب با یک مرطوب کننده اتاق رطوبت را به هوا اضافه کنید.
• لب های خود را مرطوب کنید تا نواحی خشک یا ترک خورده را تسکین دهید.

موارد منع مصرف برای خشکی دهان

از محصولاتی که می توانند علائم شما را بدتر کنند اجتناب کنید. این شامل:

• کافئین و الکل. این محصولات می توانند باعث خشکی و تحریک شوند. از دهانشویه حاوی الکل استفاده نکنید.
• تنباکو. اگر سیگار می کشید یا تنباکو می جوید، آن را متوقف کنید، زیرا محصولات تنباکو می توانند دهان شما را خشک و تحریک کنند.
• آنتی هیستامین ها و ضد احتقان های بدون نسخه. اینها می توانند خشکی دهان شما را بدتر کنند.
• غذاها و آب نبات های شیرین یا اسیدی. اینها خطر پوسیدگی دندان را افزایش می دهند. همچنین از غذاهای تند یا شور خودداری کنید زیرا می توانند باعث تحریک شوند.

مراقبت های دندانپزشکی در خشکی دهان

بزاق برای حفظ سلامت دندان ها و دهان شما مهم است. انجام این مراحل برای محافظت از دندان‌ها ممکن است به خشکی دهان شما نیز کمک کند:

• با یک خمیر دندان حاوی فلوراید مسواک بزنید و از نخ دندان استفاده کنید. از دندانپزشک خود بپرسید که آیا ممکن است از خمیردندان حاوی فلوراید، خمیردندان حاوی بتائین یا ژل دندان برای خنثی کردن اسیدهای باکتریایی سود ببرید.
• قبل از خواب از شستشوی فلوراید یا ژل فلوراید با قلم مو استفاده کنید.
• حداقل دو بار در سال به دندانپزشک خود مراجعه کنید تا دندان های خود را معاینه کرده و جرم گیری دندان انجام دهید تا از پوسیدگی دندان جلوگیری کنید. پرکردن دندان های خراب و کشیدن ریشه های باقیمانده و جایگزینی با ایمپلنت دندان سلامت را به دهانتان باز می گرداند.

بیشتر بخوانید

دندان نیش – مشکلات و روشهای درمانیکیست دندان چیست و چگونه درمان میشود؟انواع خمیر دندان و ترکیبات آنهادندانپزشکی برای بیماران خاصسندرم سوزش دهان چیست؟مسواک: تاریخچه، انواع، مزایا و استفاده مناسب