برفک دهان که به عنوان کاندیدیاز اوروفارنکس نیز شناخته می شود، یک عفونت قارچی شایع است که دهان و گلو را درگیر می کند. این بیماری در اثر رشد بیش از حد یک قارچ مخمر مانند به نام کاندیدا آلبیکنس ایجاد می شود. اگرچه برفک دهان اغلب بی ضرر است، اما اگر به درستی درمان نشود، می تواند ناراحت کننده و پایدار باشد. در این مقاله جامع، به بررسی علل، علائم، گزینه های درمانی و راهکارهای پیشگیری از برفک دهان می پردازیم.
علل برفک دهان
برفک دهان زمانی رخ می دهد که کاندیدا آلبیکنس، قارچی که به طور طبیعی به مقدار کم در دهان، گلو و سایر قسمت های بدن وجود دارد، رشد می کند. با این حال، عوامل خاصی می توانند تعادل را مختل کنند و منجر به رشد بیش از حد آن شوند. علل اصلی این بیماری عبارتند از:
۱. سیستم ایمنی ضعیف:
سیستم ایمنی ضعیف به دلیل شرایطی مانند HIV/AIDS، سرطان، یا برخی داروها (مانند کورتیکواستروئیدها یا سرکوب کننده‌های ایمنی) می‌تواند افراد را مستعد ابتلا به برفک دهان کند.
۲. آنتی بیوتیک ها:
مصرف آنتی بیوتیک های طیف وسیع می تواند تعادل طبیعی میکروارگانیسم ها را در بدن بر هم بزند، از جمله سرکوب باکتری های مفیدی که به طور معمول کاندیدا را تحت کنترل قرار می دهند.
۳. دیابت:
دیابت کنترل نشده می تواند محیطی ایجاد کند که باعث رشد کاندیدا شود.
۴. خشکی دهان:
بزاق نقش مهمی در کنترل سطوح کاندیدا دارد. افرادی که دچار خشکی دهان هستند، ناشی از عواملی مانند داروها، تغییرات هورمونی یا تنفس دهانی، ممکن است خطر ابتلا به برفک دهان را افزایش دهند.
۵. دندان مصنوعی:
دندان مصنوعی نامناسب یا بهداشت نامناسب دندان مصنوعی می تواند محیطی را ایجاد کند که کاندیدا در آن رشد کند.
علائم برفک دهان
برفک دهان با علائم مختلفی تظاهر می کند که ممکن است شدت آن بسته به فرد متفاوت باشد. علائم رایج این بیماری عبارتند از:
۱. لکه های سفید:
ظاهر لکه های سفید مایل به کرم و کمی برآمده روی زبان، گونه های داخلی، لثه ها، لوزه ها یا سقف دهان نشانه مشخصی از برفک دهان است. این تکه ها ممکن است شبیه پنیر کوزه ای باشند و ممکن است هنگام خراشیدن دردناک یا خونریزی کنند.
۲. درد و ناراحتی:
برفک می تواند باعث درد موضعی، قرمزی و ناراحتی عمومی در نواحی آسیب دیده شود. این می تواند فعالیت هایی مانند غذا خوردن، بلعیدن یا صحبت کردن را ناراحت کند.
۳. از دست دادن حس چشایی:
برخی از افراد مبتلا به برفک دهان ممکن است کاهش حس چشایی یا مزه ناخوشایند مداوم را در دهان خود تجربه کنند.
۴. ترک در گوشه های دهان:
در موارد شدید، برفک می تواند تا گوشه های دهان گسترش یابد و منجر به ترک خوردن، قرمزی و درد شود.
درمان برفک دهان
تشخیص و درمان سریع برفک دهان برای کاهش علائم و جلوگیری از گسترش آن ضروری است. گزینه های درمانی برای این بیماری عبارتند از:
۱. داروهای ضد قارچ:
داروهای ضد قارچی موضعی، مانند کلوتریمازول یا سوسپانسیون خوراکی نیستاتین، معمولا برای درمان برفک دهان تجویز می شوند. این داروها مستقیماً روی نواحی آسیب دیده اعمال می شوند و به از بین بردن رشد بیش از حد قارچ کمک می کنند.
۲. داروهای ضد قارچی سیستمیک:
موارد شدید یا مکرر برفک دهان ممکن است به داروهای ضد قارچی سیستمیک مانند فلوکونازول نیاز داشته باشد. این داروها به صورت خوراکی مصرف می شوند و در سراسر بدن برای از بین بردن عفونت کاندیدا عمل می کنند.
۳. درمان بیماری‌های زمینه‌ای:
اگر برفک دهان ناشی از یک بیماری زمینه‌ای مانند دیابت یا اختلال نقص ایمنی باشد، مدیریت موثر این بیماری می‌تواند به جلوگیری از عود برفک کمک کند.
۴. مراقبت از دندان مصنوعی:
بهداشت مناسب دندان مصنوعی برای پیشگیری و درمان برفک دهان مرتبط با دندان مصنوعی ضروری است. دندان های مصنوعی باید هر روز برداشته و تمیز شوند و قبل از قرار دادن مجدد دندان مصنوعی، دهان فرد باید کاملا تمیز شود.
۵. مدیریت علائم:
مسکن‌های بدون نسخه، مانند ایبوپروفن یا استامینوفن، می‌توانند به کاهش ناراحتی مرتبط با برفک دهان کمک کنند. علاوه بر این، رعایت بهداشت دهان و دندان، از جمله مسواک زدن ملایم نواحی آسیب دیده و شستشوی منظم با آب نمک گرم، می تواند تسکین دهنده باشد.
اقدامات پیشگیرانه
پیشگیری نقش مهمی در کاهش خطر ابتلا به برفک دهان دارد. با اتخاذ عادات خاص و تغییر سبک زندگی، افراد می توانند شانس ابتلا به این عفونت قارچی را به حداقل برسانند. در اینجا برخی از اقدامات پیشگیرانه که وجود دارد را شرح میدهیم:
۱. بهداشت دهان و دندان را رعایت کنید:
مسواک زدن منظم دندان ها، زبان و لثه ها با یک مسواک نرم می تواند به حذف باکتری ها و مخمرها از دهان کمک کند. برای جلوگیری از عفونت مجدد، از خمیر دندان حاوی فلوراید استفاده کنید و به طور مرتب مسواک ها را تعویض کنید.
۲. بهداشت پروتزهای دندانی را رعایت کنید:
برای افرادی که از دندان مصنوعی استفاده می کنند، تمیز کردن و خیساندن آنها به صورت روزانه مهم است. پروتزهای مصنوعی را در شب بردارید تا به بافت های دهان فرصتی برای بهبودی و تنفس بدهید.
۳. مرطوب نگه داشتن دهان:
هیدراته ماندن و نوشیدن آب فراوان می تواند به مبارزه با خشکی دهان کمک کند و خطر برفک دهان را کاهش دهد. از مصرف بیش از حد الکل و تنباکو خودداری کنید، زیرا می توانند به خشکی کمک کنند.
۴. حفظ یک سبک زندگی سالم:
یک رژیم غذایی متعادل و غنی از مواد مغذی به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می کند و خطر ابتلا به برفک را کاهش می دهد. غذاهای شیرین و فرآوری شده را محدود کنید، زیرا می توانند باعث رشد بیش از حد کاندیدا شوند.
۵. رابطه جنسی ایمن:
در صورت داشتن فعالیت جنسی، انجام رابطه جنسی ایمن و رعایت بهداشت تناسلی می تواند به جلوگیری از انتقال کاندیدا کمک کند.
۶. در مصرف آنتی بیوتیک ها محتاط باشید:
در صورت تجویز آنتی بیوتیک، دستورالعمل ها را به دقت دنبال کنید و برای بازگرداندن تعادل باکتری های مفید در بدن، پروبیوتیک مصرف کنید.
۷. شرایط زیربنایی سلامت را مدیریت کنید:
مدیریت صحیح شرایطی مانند دیابت، اچ آی وی/ایدز یا هر شرایط تضعیف کننده سیستم ایمنی می تواند به جلوگیری از بروز یا عود برفک دهان کمک کند.
جمع بندی
برفک دهان که در اثر رشد بیش از حد کاندیدا آلبیکنس ایجاد می شود، یک عفونت قارچی شایع است که دهان و گلو را درگیر می کند. در حالی که می تواند ناراحت کننده و مداوم باشد، تشخیص، درمان و استراتژی های پیشگیری مناسب می تواند به افراد کمک کند بر برفک دهان غلبه کنند و خطر بروز در آینده را کاهش دهند.
با رعایت بهداشت دهان و دندان، حفظ یک سبک زندگی سالم و رسیدگی به شرایط بهداشتی زمینه ای، افراد می توانند خود را از ناراحتی و ناراحتی برفک دهان محافظت کنند. اگر علایم با وجود درمان های خانگی ادامه یا بدتر شد، مهم است که برای تشخیص و درمان مناسب به دنبال مشاوره پزشکی حرفه ای باشید.
منبع: Thrush
