بیماری لثه میلیون ها نفر را درسراسر جهان درگیر کرده است. این بیماری یکی از علل ااصلی ز دست دادن دندان بزرگسالان است و با بیماری‌های دیگری چون دیابت، بیماری‌های قلبی-عروقی و مسائل بارداری در ارتباط است. تقریباً نیمی از افراد بزرگ‌سال و مسن‌تر جامعه دارای درجاتی از بیماری لثه هستند و با افزایش سن, درصد آن افزایش می‌یابد. با این وجود، به دلیل اینکه علایم می‌تواند بسیار خفیف باشد, بسیاری متوجه این مشکل نمی‌شوند تا زمانی که شروع به عوارض جدی کنند , در آن صورت است که متوجه می شوند که بیماری لثه دارند. لثه های سالم برای یک طرح لبخند زیبا و سلامت کلی دهان حیاتی هستند، اما هنگامی که لثه ها سالم نیستند, آنها نه تنها جذاب به نظر نمی‌رسند, بلکه می‌توانند همبستگی شدید خود به دندان‌ها را از دست بدهند.
یکی از مهمترین علامت های بیماری لثه وجود پاکت های پریودنتال (“پری” – اطراف ؛ “odont” – دندان) یعنی فضاهایی در اطراف دندان ها، زیر خط لثه است که آلوده شده اند. پاکت ها محیطی ایده آل برای رشد باکتری ها هستند و ممکن است باعث عفونت در بافت هایی شوند که دندان ها را در دهان نگاه می دارند. اگرچه پاکت های پریودنتال برای چشم نامرئی هستند، ولیکن می توان در هنگام معاینه دهان و دندان، هنگامی که فاصله بین لثه و دندان اندازه گیری شود، آنها را تشخیص داد.
در طی معاینه جامع، دندانپزشک یا متخصص بهداشت ممکن است لثه های شما را مورد بررسی قرار داده و اعدادی مانند “سه-دو-سه … چهار سه و سه …” را بخواند. این اعداد نشان می دهد که پاکت های پریودنتال وجود دارند و چقدر عمق دارند. در مجموع این اعداد می توانند به دندانپزشک تصویر دقیقی از میزان سلامتی لثه های شما بدهند.
ساختار پاکت پریودنتال
حتی در لثه های سالم هم، در قسمت بالای لثه این بافت مستقیماً به دندان نمی چسبد. درعوض فضای کمی بین دندان و لثه به نام سولکوس وجود دارد. باکتری ها و ذرات مواد غذایی ممکن است در این محل جمع شوند ، اما بیشتر آنها با مسواک زدن و نخ دندان از بین می روند. با این حال، یک مسواک به طور کلی به بیش از 2-3 میلی متر (تقریباً یک دهم اینچ) زیر خط لثه نمی رسد. اگر سولکوس عمیق تر باشد ، باکتری ها و بقایای مواد غذایی می توانند در زیر لثه ها باقی مانده و باعث التهاب و تورم شوند.
هنگامی که بافت لثه شروع به جدا شدن یا دور شدن از دندان ها می کند ، فضای بیشتری بین دندان و لثه باقی می ماند که در آن باکتری های مضر توان رشد پیدا می کنند. در این مرحله به این فضا “پاکت” گفته می شود. التهاب در بافت نرم بوجود آمده است، و یک بار دیگر پاکت سالم عمیق تر شده است زیرا این مسئله خود یک بیماری است. اگر باکتری های موجود در پاکت دست نخورده باقی بمانند ، این باکتری ها در آنجا انباشته می شوند و باعث از بین رفتن بیشتر اتصال بافت استخوانی و لثه در زیر لثه و در نهایت تحلیل ساختارهایی می شوند که دندان ها را در جای خود نگه داشته اند.
چگونگی پیشرفت بیماری لثه
مرحله اولیه بیماری لثه “التهاب لثه” نامیده می شود. در اینجا، پلاک در اطراف بافت نرم ایجاد می شود ، لثه ها ملتهب می شوند و ممکن است شروع به تورم نمایند. از دست دادن استخوان و بافت نرم وجود ندارد و خوشبختانه، این شکل رایج از بیماری لثه تقریباً همیشه با بهداشت دهان و دندان و تمیز کردن های منظم حرفه ای قابل برگشت است. لثه بدون درمان ، می تواند به مرحله جدی تر بیماری لثه به نام پریودنتیت پیش برود.
پریودنتیت باعث آسیب به بافتهای اطراف دندان از جمله استخوان، لیگامان های پریودنتال و بافت نرم می شود. در حالی که بسیاری فکر می کنند دندان ها به طور مستقیم توسط استخوان های موجود در فک پشتیبانی می شوند، آناتومی واقعی پیچیده تر است. دندان ها در واقع توسط هزاران فیبر ریز که در آن ریشه دندان به استخوان متصل است، در جای خود قرار دارند. این الیاف توسط عفونت های میکروبی ناشی از بیماری پریودنتال درمان نشده آسیب دیده یا از بین می روند.
در صورت بروز پریودنتیت، پاکت لثه اجازه می دهد تا عفونت گسترش یابد و در نتیجه تحلیل استخوان در زیر لثه ها بوجود می آید. اینها نوعی از “پاکت های عمیق” هستند که هیچ کس حضورشان را نمی خواهد، بنابراین مهم است که آنها را قبل از تهدید کردن استقامت ساختارهایی که از دندان پشتیبانی می کنند، تشخیص داده و معالجه کنید و قبل از اینکه باعث از بین رفتن دندان شوند.
لثه از جنبه ارقام
برای نظارت بر سلامت لثه ها، دندانپزشک شما از یک ابزار خاص دندانپزشکی به نام پروب پریودنتال ، که یک ابزار دستی کوچک است استفاده می کند که شکاف میان دندان با لثه را ابوسیله آن ندازه گیری کند. در طول معاینه پریودنتال ، دندانپزشک به آرامی پروب را بین دندان و بافت نرم قرار می دهد، و سپس از بالای سولکوس تا ته سولکوس یا پاکت را اندازه گیری می کند. شش اندازه گیری، به طول میلی متر، در اطراف هر دندان انجام می شود: سه تا در قسمت بیرونی (لب) و سه تا در قسمت داخلی (زبان). این اندازه گیری ها ثبت می شوند و می توانند برای ردیابی تغییرات در سلامت پریودنتال در طول زمان استفاده شوند.
اندازه گیری ها از 1 میلی متر تا 3 میلی متر عموماً حاکی از اتصال طبیعی و سالم بافت نرم در اطراف دندان هستند. اتصال نا مناسب بین دندان و لثه (بیش از 3 میلی متر) باعث می شود که باکتری های پلاک از زیر لثه راحت جدا نشوند ، جایی که می تواند در اتصال بافت لثه به دندان تأثیر بگذارد. هر فضایی به عمق 3 میلی متر ممکن است نشان دهنده بیماری لثه باشد ، به خصوص اگر لثه ها خونریزی لثه داشته باشند.
اعداد بزرگتر (معمولاً بین 5 تا 12 میلی متر) وجود پاکت های عمیق پریودنتال را آشکار می کند. در این حالت کنترل یک پلاک باکتریال به طور موثر با بهداشت دهان و دندان در فرد برای او دشوارتر می شود. در بیشتر موارد، هرچه این عمق پاکت پریودنتال بیشتر باشد، از بین رفتن استخوان بیشتر است و سالم تر نگه داشتن دندان ها و لثه ها دشوارتر است.
همه پاکت ها یکسان نیستند
بوجود آمدن پاکتی به عمق 3 میلی متر است که اغلب خط تقسیم بین یک سولکوس معمولی و یک پاکت پریودنتال است. با این حال، اگرچه عمق پاکت قابل توجه است، هنگام تشخیص بیماری لثه باید عوامل دیگری نیز مورد توجه قرار گیرد. به عنوان مثال، حتی بیماری لثه خفیف هم، که التهاب هنوز در بافت انساج نگهدارنده گسترش نیافته است، ممکن است نیاز به بررسی بیشتر داشته باشد. این حالت می تواند زمانی ایجاد شود که التهاب باعث تورم و عفونت لثه ها شود، که به نوبه خود باعث افزایش حجم بین انتهای اتصال سلولی و بالای بافت لثه می شود.
در صورت وجود علائم دیگری چون خونریزی لثه همراه با اندازه پاکت به عمق 3 میلی متر می تواند به خوبی یک پاکت پریودنتال را نشان دهد. با این وجود، ممکن است دندانپزشک شما یک فضای سالم 3 میلی متر را سولکوس قلمداد کند، تا زمانی که خونریزی لثه وجود نداشته باشد. از طرف دیگر، حتی در صورت وجود التهاب، خونریزی لثه و جرم دندان هم می توان یک اندازه گیری عادی مانند فضای 3 میلی متر را نیز در نظر گرفت.
معالجه پاکت های پریودنتال
از آنجا که هر پاکت پریودنتالی با دیگری متفاوت است، توصیه های درمانی خاص به عمق و شکل پاکت بستگی دارد و اینکه آیا التهاب محدود به بافت نرم است یا اینکه به استخوانی که در زیر آن قرار دارد نیز گسترش یافته است. ممکن است دندانپزشک شما بخواهد از رادیوگرافی جهت تشخیص استفاده کند تا میزان تحلیل استخوان از اطراف دندان ها مشخص شود و اینکه تحلیل استخوان در چه حدی است.
رهایی از باکتریهای پلاک (که به آن بیوفیلم نیز گفته می شود) و جرم دندان اولین قدم برای بهتر شدن بیماری لثه است. در مورد بافت های نرم ملتهب و بدون از بین رفتن استخوان، حتی ممکن است یک عمق پاکت 4 میلی متر یا 5 میلی متر نیز با تمیز کردن حرفه ای جهت از بین بردن دلایل التهاب، به همراه یک برنامه مراقبتی از دهان در منزل درمان شود.
این امر در حالت حداقل ممکن است شامل این موارد شود:
مسواک زدن دو بار در روز با مسواک نرم و خمیردندان فلوراید. روزانه نخ دندان بزنید تا پلاک بین دندان هایی که برس شما نمی تواند برسد برداشته شود. در صورت توصیه دندانپزشک از یک دهان شویه مناسب استفاده کنید.
درمان های پیشرفته
اگر بیماری لثه شدید تری وجود داشته باشد، ممکن است روشی به نام جرمگیری و root planning ریشه به شما توصیه شود. این روش تمیز کردن کامل نه تنها پلاک و جرم را از بین می برد بلکه سطح ریشه را هموار می سازد تا بافت لثه بتواند دوباره به دندان بپیوندد و پاکت را کوچک کند.
بعضی اوقات، ممکن است از آنتی بیوتیک ها برای کاهش التهاب استفاده شود تا به کنترل باکتری های زیر لثه کمک کند. آنتی بیوتیک ها را می توان به صورت کپسول نیز تجویز کرد، اما بیشتر آنها مستقیماً درون پاکت پریودنتال استفاده می شود. اگر پاکت خیلی عمیق باشد که با روشهای غیر جراحی درمان شود، ممکن است برای کاهش اندازه پاکت، جراحی لثه توصیه شود. این روش اغلب توسط دندانپزشک متخصص در درمان لثه ها و سایر ساختارهای پشتیبان دندان انجام می شود و ممکن است با ابزارهای جراحی استاندارد یا با دستگاه لیزر دندان انجام شود.
شما چه می توانید انجام دهید؟
اگرچه بیماری لثه یکی از شایعترین مشکلات سلامتی در سراسر جهان است، اما با رعایت بهداشت دهان و دندان بسیار قابل پیشگیری می باشد. این یعنی مسواک زدن دو بار در روز به مدت دو دقیقه و هر دفعه یک بار در روز از نخ دندان استفاده کردن. خوشبختانه، در بسیاری از موارد ، در صورت تشخیص و درمان زودرس، بیماری لثه قابل برگشت است.
اما بیماری پریودنتال اگر که بدون بررسی باقی مانده باشد می تواند منجر به کشیدن دندان و سایر پیامدهای منفی سلامتی شود. پاکت های پریودنتال یکی از مهمترین علائم بیماری لثه هستند. حتی اگر که شما نمی توانید آنها را ببینید ، دندانپزشک شما می تواند آنها را در طی معاینه منظم تشخیص دهد و قبل از پیشرفت پاکت ها ، درمان را آغاز کند.
شما می توانید با برنامه ریزی ویزیت های منظم و جرمگیری کردن دندان ها، و ترک عادت های بد مانند سیگار کشیدن یا نوشیدن نوشابه های شیرین و رعایت بهداشت دهان و دندان در خانه، در سلامت دهان خود نقش اساسی داشته باشید. سالم نگه داشتن دندان و نسوج اطراف آن بهترین راه برای اطمینان از اصلاح طرح لبخند روشن سالهای آینده است. اگر در مورد چگونگی حفظ بهداشت دهان و دندان , سلامت طرح لبخند سؤال دارید، از دندانپزشک خود بخواهید که به شما مشاوره دهد.
انواع بیماری لثه
بیماری پریودنتال یا التهابات لثه ای به دلیل عفونت لثه و استخوان اطراف دندان‌ها بوجود می‌آید. علائم اولیه این بیماری که نشان دهنده آلودگی لثه با باکتری است، خونریزی و متورم شدن لثه ها می باشد. در صورت عدم درمان این بیماری، امکان گسترش آن و در نهایت از بین رفتن دندان و لثه شما وجود دارد.
دو بیماری شایع پریودنتال:
- Gingivitis: التهاب لثه در گردن دندان
- Periodontitis:التهاب استخوان و بافت دندان
علل بیماری لثه
بیماری پریودنتال توسط باکتری در پلاک دندان ایجاد میشود. پلاک مواد چسبنده ای است که پس از مسواک زدن و غذا خوردن روی دندان های شما ایجاد می گردد. دندان برای رها شدن از باکتریها، سلول های سیستم ایمنی خود را در این محل آزاد می‌کند که باعث تخریب و آسیب رساندن به لثه ها، رباط پریودنتال یا استخوان آلوئولار میشود. همین امر منجر به تورم، خونریزی لثه و ژنژویت خواهد شد. شدید تر شدن این بیماری همچنین می‌تواند باعث از بین‌رفتن دندان ها شود که این نشانه‌ای از پریودنتیت شدید (مرحله‌ی پیشرفته بیماری) است.
عوامل موثر بر بیماری لثه:
میزان پیشرفت بیماری لثه در فرد بستگی به شدت حمله یا مقاومت در برابر حمله پلاک ها و کارایی پاسخ های ایمنی و التهابی بدن میزبان دارد. تحقیقات کنونی نشان می‌دهد که پاسخ های میزبان تحت تاثیر عوامل خاص محیطی و ژنتیکی قرار می‌گیرند که می‌تواند مقاومت عمومی میزبان یا مقاومت موضعی یک دندان در داخل دهان به این بیماری را تعیین کند. متاسفانه شدت بیماری در افرادی که بیماری‌هایی نظیر دیابت، HIV و سندرم داون دارند به دلیل سیستم ایمنی ضعیف در بدن آن ها ، بیشتر است.
سیگار کشیدن و دیابت، از جمله عوامل ابتلا به بیماری لثه هستند. بیماری ژنژویت تقریبا به طور انحصاری در افراد سیگاری اتفاق می‌افتد. رژیم غذایی و استرس نیز بر سلامت پریودنتال تاثیر گذارند ؛ اما معلوم نیست که آیا این ارتباط مبتنی بر فیزیولوژی است یا فقط به این دلیل است که افراد تحت استرس حوصله کمتری دارند که بهداشت دهان و دندان را به طور منظم انجام دهند. از دیگر عوامل موثر بر این بیماری می‌توان به وضعیت نامناسب دندان‌ها در دهان که باعث تجمع پلاک میشود، اشاره کرد.
علائم بیماری لثه:
بیماری لثه از جمله بیماری‌هایی است که ممکن است بدون بروز هیچ گونه علامتی پیشرفت کند. اما در اینجا به تعدادی از علامت هایی که نشان‌دهنده‌ی بروز بیماری لثه است اشاره می‌کنیم:
- خونریزی لثه ها هنگام مسواک زدن
- متورم و قرمز بودن لثه ها در حالت عادی
- بد بو بودن مزه دهان
- از بین رفتن تدریجی لثه ها
- ایجاد فاصله بین دندان ها و لثه ها
- تغییر شکل دندان ها
پیشگیری از بیماری لثه:
پلاک مهمترین عامل بروز بیماری لثه است ، بنابراین کنترل آن از ابتلا به این بیماری جلوگیری می‌کند. مهمترین روش کنترل پلاک، مسواک زدن صحیح است که باید از دوران کودکی به عنوان روشی روزمره آموزش داده شود. استفاده از نخ دندان حداقل دو بار در روز و تمیز کردن دندان و لثه توسط دندانپزشک نیز از تجمع پلاک روی دندان جلوگیری می نماید.
| در کلینیک تخصصی دندانپزشکی Dencare درمان بیماری لثه به روشی کاملا تخصصی و با دستگاه لیزر صورت می گیرد جهت دریافت وقت مشاوره با شماره 02122023658 تماس حاصل فرمایید |
خطراتی که بیماری لثه را تشدید می‌کند:
علاوه بر باکتری در پلاک، چندین عامل دیگر نیز می تواند خطر ابتلا به بیماری لثه را افزایش دهد و یا هنگامی که عفونت در آن قرار دارد بد تر شود.این عوامل عبارتند از:
ژنتیک و ارث:
ژنتیک تاثیر زیادی بر روی ابتلا به بیماری پریودنتال دارد ولی با رعایت موارد بهداشتی به طور منظم و درست می‌توان از مبتلا شدن جلوگیری کرد. معمولا در کسانی که بیماری لثه دارند سابقه از دست دادن دندان ها در پدر یا مادر زیاد است.
مصرف سیگار و دخانیات:
سیگار کشیدن خطر ابتلا به بیماری لثه را افزایش می‌دهد و یا اگر مبتلا به بیماری لثه هستید، آن را شدید تر می کند. در مواردی مصرف سیگار حتی باعث مقاومت در برابر درمان این بیماری شده است. پس ترک این عادت قطعا تاثیر مثبتی روی پریودنتال خواهد داشت. سیگار از دو جهت در تشدید بیماری لثه موثر است : اولا Stain ایجاد شده بر روی دندان ها سطح دندان را زبر و ناهموار ساخته و اتصال پلاک میکروبی به دندان را تسهیل می سازد . ثانیا اینکه سیگار کشیدن میزان خونرسانی به بافت لثه را کاهش داده و در اثر نرسیدن مواد غذایی و اکسیژن لازم به لثه ها بازسازی آن ها کاهش می یابد.
استرس:
استرس ، سیستم ایمنی بدن را تضعیف می‌کند و همین امر باعث بروز یا تشدید بیماری لثه میشود. سیستم ایمنی ضعیف در برابر باکتری های موجود در پلاک چسبیده به سطح دندان شکست می خورد.
تغییرات هورمونی:
هر زمان که سطح هورمون در بدن بالا و پایین شود این تغییرات می‌تواند روی دهان و دندان نیز تاثیر بگذارد. بلوغ جنسی ، حاملگی و عادان ماهیانه و یائسگی از جمله عوامل تاثیرگذار روی هورمون ها هستند. داروهای مصرفی در پرورش اندام که دارای هورمون باشند نیز بی تاثیر نیستند.
دارو‌ها:
چندین نوع از دارو‌ها می‌توانند باعث خشکی دهان و یا Xerostomia شوند. به عنوان مثال داروهای خاصی برای افسردگی و فشار خون بالا وجود دارد که باعث افزایش پلاک روی دندان ها می‌شوند. دیگر دارو‌ها عبارت اند از:
- فنیتوین: مورد استفاده برای کنترل تشنج.
- سیکلوسپورین: مورد استفاده برای سرکوب سیستم ایمنی بدن افرادی که نیاز به پیوند عضو دارند (برای جلوگیری از رد پیوند).
- نیفدیپین: این دارو مسدود کننده کانال کلسیمی است که برای درمان فشار خون بالا، درد قفسه‌ی سینه (آنژین) یا آریتمی قلبی استفاده میشود.
بیماری‌ها:
افراد مبتلا به بیماری های خاص بیشتر در معرض خطر بیماری لثه قرار دارند. به عنوان مثال، افرادی که مبتلا به دیابت ، عفونت HIV و التهابی مانند آرتریت روماتوئید هستند، احتمال مبتلا شدن آن ها به بیماری لثه بیشتر است. البته جایی برای نگرانی نیست چون دندانپزشکان با توصیه هایی که به این افراد می‌کنند، آن ها را از چگونگی حفظ سلامت لثه و دندان هایشان مطلع می سازند.
تغذیه‌ی نادرست:
تغذیه برای سلامتی کلی بدن ، از جمله سیستم ایمنی بدن و لثه های سالم بسیار حائز اهمیت است. کمبود ویتامین C شدید (اسکوربوت) می‌تواند باعث خونریزی لثه شود. بالا بودن چربی خون باعث رسوب آن در استخوان آلوئول شده و این خود یکی از دلایل مشکلات لثه برای ایمپلنت است.
ارتباط بیماری لثه با سایر بیماری ها:
طبق مطالعات صورت گرفته در سال های اخیر، بیماری لثه با سایر مشکلات و بیماری ها در ارتباط بوده است. برخی از این بیماری ها عبارت اند از:
- آترواسکلروز و بیماری قلبی: بیماری لثه ممکن است خطر شریان های مسدود شده و همچنین شدت بیماری های قلبی را افزایش دهد.
- سکته‌ی مغزی: بیماری لثه خطر ابتلا به سکته مغزی را که باعث ایجاد عروق مسدود شده میشود ، افزایش می‌دهد.
- زایمان زودرس: خانم‌های بارداری که در دوران بارداری مبتلا به بیماری لثه هستند، ممکن است احتمال بیشتری برای زایمان زودرس داشته باشند. همچنین احتمال اینکه وزن نوزاد کمتر از حد معمول باشد نیز وجود دارد.
- دیابت: همان‌طور که پیش تر به آن اشاره شد ، بیماری لثه ، شدت دیابت را بیشتر می‌کند.
- بیماری‌های تنفسی: باکتری هایی که درگیر این بیماری می‌شوند ممکن است عفونت های ریه را افزایش دهند و شرایط ریه های موجود را بدتر کنند.
