دندان خراب یکی از مشکلاتی است که اکثر افراد حداقل چند بار در طول عمرشان با آن درگیر می شوند . اما چرا یک دندان خراب می شود ؟ چطور می توان از پوسیده شدنشان جلوگیری نمود ؟ در صورتیکه دندانی آسیب دیده و پوسیده شد چه راه حلی دارد ؟
چرا دندان خراب می شود ؟
دندان انسان از ساختار معدنی تشکیل یافته است . در لابلای این کریستال های هیدروکسی آپاتیت فیبر های کلاژن نیز وجود دارند . در نتیجه دندان انسان قویترین و مقاوم ترین بخش بدن در برابر خراب شدن است .
اما این بخش بسیار قوی در محیطی قرار گرفته است که مدام در معرض انواع موارد مخرب قرار می گیرد . این موارد که باعث پیدایش دندان خراب می گردند عبارتند از :
- قند و مواد حاوی ترکیبات قندی
- اسیدها
- دندان قروچه
- مسواک زدن غلط یا مسواک نزدن
- نامرتبی دندانها
چرا قند باعث خراب شدن دندان می شود ؟
مواد قندی موجود در غذاها یا نوشیدنی ها بصورت ترکیب چسبناکی بر روی سطح دندانها می چسبد . این مواد قندی بوسیله باکتری های پوسیدگی زا تجزیه شده و تولید اسید و گاز بذبوی H2S می کند ( علت بوی بد دهان ) .
اسید تولید شده باعث حل شدن مواد معدنی دندانها شده و در نتیجه این ناحیه دندان خورده شده و دندان خراب می گردد . این بخش را پوسیدگی دندان می نامند .
بنابراین هر چه قند کمتری مصرف نمایید تعداد کمتری دندان خراب خواهید داشت.
اسیدها عامل خراب شدن دندان
بخشی از اسید ها حاصل تجزیه قند غذاها بوسیله باکتری ها است . اما قسمت زیادی از اسیدهایی که باعث ایجاد دندان خراب می گردند از مواد و نوشیدنی های اسیدی است که مصرف می نمایید . عمده ترین این اسیدها غبارتند از:
- میوه های ترش و مرکبات
- نوشابه های گاز دار
- لواشک و آلوچه و …
- ریفلاکس یا برگشت اسید معده
مصرف این اسیدها عمدتا باعث خراب شدن دندان در ناحیه طوق یا نزدیک به لثه می گردند . تحلیل لثه و تحلیل استخوان فک نیز از عوارض دیگر مصرف مواد اسیدی است . در نتیجه مصرف این گونه مواد که علاوه بر پوسیدگی دندان باعث حساسیت دندان نیز می گردد را به شما توصیه نمی نماییم .
خراب شدن دندان بر اثر دندان قروچه
دندان قروچه یا فشار دادن دندانها بر روی یکدیگر از مهمترین عوامل شکستگی دندان و در نتیجه خراب شدن آن می باشد . معمولا این فشار دادن دندانها در هنگام خواب صورت می گیرد . استرس ها و فشار های روحی در طول روز به هنگام شب با فشار دادن دندانها نمود پیدا می کنند .
دندان شکسته یا دندان خراب در اثر این عامل را باید ترمیم نمود . علاوه بر این ها کاربرد نایت گارد در موقع خواب بسیار از ترک خوردن دندانها و مشکلات مفصل فک جلوگیری می نماید .
مسواک زدن غلط یا مسواک نزدن عامل دندان خراب
مهمترین راه برای کاهش مواد قندی و باقیمانده مواد غذایی از روی دندانها مسواک زدن دندانها است . مسواک زدن سه بار در روز بسیار ایده آل است . ولیکن حداقل دفعات مسواک زدن دو بار است که در هنگام صبح بعد از صبحانه و شب قبل از خواب است .
اگر که دفعات مسواک زدن شما کمتر از دو بار در روز باشد مطمئن باشید که شش ماه دیگر یک یا چند دندان خراب در دهانتان خواهید داشت .
مسواک زدن شیوه صحیح خود را می طلبد و در صورتی که روش مسواک زدن غلط باشد نه تنها کمک کننده نیست بلکه باعث آسیب به دندان و لثه شما می گردد .
نخ دندان کمک به حذف باقیمانده مواد غذایی از لابلای دندانها می شود و کمک می کند که دندان کمتر از بینشان خراب شوند .
نامرتبی دندان ها و دندان خراب
بی نظمی و ردیف نبودن دندانها گیر غذایی را بیشتر می کند و از این راه به خراب شدن دندانها کمک می نماید . در نتیجه دندان زودتر خراب و پوسیده می گردد . غلاوه بر این تمیز کردن و مسواک زدن دندانهای نامرتب ناکارآمد بوده و نمی تواند به خوبی باقیمانده مواد غذایی را از لابلای آنها خارج و پاک کند .
همچنین مطالعات نشان داده که کسانی که دندانهای نامرتب دارند کمتر از افرادی که دندانهای ردیف و زیبا دارند تمایل به مسواک زدن دارند .
بهترین راه برای ردیف کردن دندانها ارتودنسی به روش متحرک یا ثابت و یا ارتودنسی نامرئی می باشد .
لمینت دندان و کامپوزیت دندان ظاهر دندانها را ردیف کرده و در سفید کردن دندان نیز موثرند . اما این روشها گیر غذایی را کم نکرده و بخصوص در صورت کاربرد مواد و شیوه کیفیت پایین باعث افزایش پوسیدگی و دندان خراب می گردند .
کاشت دندان به روش ایمپلنت دندان کمک به پر کردن فضاهای خالی ناشی از کشیدن دندان می نماید و فشار را از روی دندانهای مجاور کم می کند . در نتیجه طول عمر دندانهای مجاور بیشتر شده و مانع ایجاد دندان لق می شوند .
برای جلوگیری از خراب شدن دندان چکار باید کرد ؟
کار بسیار راحتی است . با حذف کردن عوامل پوسیدگی زا و عواملی که باعث خراب شدن دندان می شوند می توان جلوی از دست دادن دندانها را گرفت .
در صورتیکه دندان خراب شد در همان وهله اول با مراجعه سریع به کلینیک دندانپزشکی اقدام به پرکردن دندان نمود .
در صورت داشتن دندان درد به احتمال زیاد دندان شما به عصب رسیده است و درمان عصب کشی دندان اجتناب ناپذیر است .
روکش دندان عصب کشی شده در محافظت از شکستگی دندان بسیار موثر می باشد . روکش دندان با احاطه کردن تاج دندان از همه طرف مانع از فروپاشی آن شده و علاوه بر این به زیبایی دندان نیز یاری می نماید .
ارث چه تاثیری در خراب شدن دندان دارد ؟
خراب شدن دندان نیز مانند بسیاری از بیماری های بدن بسیار تحت تاثیر ارث می باشد .
مطالعات نشان داده است که ارث بر کیفیت ساختار دندان تاثیر گذار بوده و آنرا در برابر خراب شدن آسیب پذیر می نماید . علاوه بر این کیفیت بزاق از لحاظ میزان تولید جرم دندان نیز توسط ارث کنترل می گردد . به همین علت است که بعضی افراد هر سه ماه یکبار نیاز به جرمگیری دارند و بعضی دیگر سالی یکبار هم جرم گیری دندان را برایشان توصیه نمی کنیم .
دندان خراب و تغذیه
مواد غذایی که مصرف می نمایید علاوه بر اینکه از سمت خارجی بردندان موثرند و می توانند دندان را پوسیده کنند . از سمت درون از طریق عروق خونی داخل ریشه دندان مواد معدنی و کلسیم به دندان ها می رسد . بنابراین داشتن تغذیه سالم مثل رژیم حاوی لبنیات در سلامتی دندانها موثر است . نکته ای که در دندانپزشکی در بارداری بسیار مهم است . این فاکتور باعث خراب یا خراب نشدن دندان مادران باردار می گردد .
