درمان ارتودنسی دندان، تخصصی از زیرمجموعه های دانش دندانپزشکی است که در حقیقت علم ردیف کردن دندان های نا مرتب و در کل مشکلات مربوط به نحوه بستن دندان ها می باشد. بهتر است بدانیم که ارتودنسی کردن دندان یک تصمیم بسیار مهم و نیازمند کسب دانش و آگاهی لازم در این باره می باشد.
درمان ارتودنسی ممکن است تنها بر اصلاح موقعیت دندانها و یا تغییر الگو و جهت رشد دو فک (درمان های ارتوپدیک) متمرکز باشد، ولی در پایان زیبایی چهره و طرح لبخند زیبا را به ما هدیه دهد . از جنبه ی دیگر می توان درمان ارتودنسی را به درمان با سیستم های ثابت و متحرک تقسیم نمود.
دستگاه های ثابت دستگاه هایی هستند که در طول درمان نیازی به خارج نمودن آنها از دهان توسط فرد وجود ندارد و قطعات اصلی تشکیل دهنده آنها براکت و سیم می باشد. براکت ها همان اجزای کوچکی هستند که توسط سمنت خاصی در زمان ارتودنسی به سطح دندان چسبانده میشوند. در بین مردم از اصطلاح سیم کشی یا سیم بستن دندان هم برای اشاره به این کار استفاده میشود.
سن مناسب برای ارتودنسی
درمان ارتودنسی را می توان از اواخر سه سالگی تا زمانی که دندان ها وجود دارند، انجام داد. در سنین پایین و دوره دندان شیری معمولا برای رفع عادت های مضر مانند مکیدن انگشت یا پستانک از پلاک های ساده ارتودنسی استفاده می شود. پس از آن از حدود شش سالگی یعنی زمانی که اولین دندان دائمی ( دندان آسیاب اول) رویش پیدا کرد.
تغییرات اسکلتال در بازه زمانی سنی خاصی امکان پذیر است و معمولا ارتودنتیست پس از حذف علت به وجودآورنده نسبت به تغییرات سرعت رشد فکی در جهت های مختلف اقدام می کند. تا حدود سنین ده سالگی می توان تغییرات اسکلتال و عضلانی مانند بزرگ کردن فک را در بیماران انجام داد.
بهترین زمان برای ارتودنسی با دستگاه ثابت، حدود دوازده سالگی است. پس از ۱۲ سالگی با افزایش سن فرد درمان ها باید محافظه کارانه تر صورت گیرند . معمولا پس از ۳۰ سالگی کمی تحلیل استخوان در فک رخ می دهد و ارتودنتیست باید نسبت به نحوه درمان، انتخاب نوع درمان و وجود محدودیت ها به فرد اطلاعات درستی را بدهد.
اپلاینس های ارتودنسی
اپلاینس های ارتودنسی با اعمال نیرو روی دندان موجب جابجا شدن آنها می شوند. این نیروها در حد نیروهای بیولوژیک و قابل تحمل هستند و دندانپزشک با اطلاع کامل از میزان آنها و محاسبه با روش های دقیق درمانی اقدام به اعمال آنها می کند. پس از هر جلسه درمانی درد اندکی به وجود می آید که علت آن فعال سازی دستگاه توسط دندانپزشک است.
معمولا این درد ۳ تا ۵ روز بیشتر طول نمی کشد و تا فعال سازی بعدی از بین می رود. برای رفع این درد می توان داروهای مسکن استامینوفن مصرف کرد. استفاده کوتاه مدت از داروهای ضدالتهاب هیچ گونه مغایرتی با درمان های ارتودنسی ندارد (استفاده بلند مدت از داروهای مسکن مثل ایبوپروفن توصیه نمی شود).
مراحل ارتودنسی
اولین کاری که متخصص ارتودنسی انجام می دهد، معاینه کامل دندانها، فک و صورت شما است. اگر شما یک ناهنجاری دندانی- فکی دارید، متخصص ارتودنسی باید وضعیت جفت شدن دندانهای شما را با دقت بیشتری بررسی کند. برای انجام این کار، مشاهده تصاویر مختلفی از دندانها، فک و صورت ضروری است. این کار معمولاً با تهیه عکس‌های دندانها و صورت (فتوگرافی)، رادیوگرافی از دندانها و جمجمه و قالبگیری از دندانها انجام میشود. لازم به ذکر است که تمام این مراحل بدون درد بوده و برای شروع کار لازم هستند .
بررسی دقیقتر دهان
ممكن است از شما قالبگیری انجام شود، سپس این قالب با گچ ریخته میشود تا دقیقاً وضعیت دندانهای شما تقلید شود. یا اینکه اسکن دیجیتال از فک های شما گرفته شده که از این اسکن ها علاوه بر بررسی طرح درمان جهت ساخت دستگاه اینویزالاین استفاده شود .
مدل گچی، یك وسیله مهم برای متخصص ارتودنسی است، چرا که وضعیت دندانهای شما را قبل از شروع درمان ارتودنسی ثبت می‌‌نماید. عکسی (فتوگرافی) از دندانها، صورت و نیمرخ شما، به دندانپزشک كمك می‌كند كه برای شما درمانی را طراحی کرده و پیشرفت كار شما را کنترل نماید.
طرح درمان
متخصص ارتودنسی از تمام این وسایل و ابزارها جهت بهبود طرح درمانی كه فقط برای رفع ناهنجاری شما مناسب است استفاده خواهد كرد. مهم است كه شما واقعاً دریابید كه دندانپزشك با اپلاینس های ارتودنسی می‌خواهد چه چیزی بدست آورد، میزان موفقیت درمان چقدر است و در انتهای درمان چه ظاهری خواهید داشت. همچنین باید بدانید كه طول مدت زمان ارتودنسی شما چقدر خواهد بود، البته فراموش نكنید كه این فقط یك تخمین است.
عوامل متعددی هستند كه می‌توانند طول دوره ارتودنسی را زیاد نمایند، اما بعضی فاكتورها نیز زمان درمان را كوتاه می‌كنند، از جمله همكاری بیمار، مسواك زدن صحیح دندانها، حفظ رژیم غذایی سالم، نخوردن بعضی غذاهای خاص وسخت و عمل كردن دقیق به دستورات دندانپزشکی .
ارتودنسی نامرئی
امروزه تقاضا برای ارتودنسی که کمتر قابل رویت باشد و رعایت بهداشت هم راحت تر باشد زیاد شده است. یک روش بکار بردن دستگاه ارتودنسی لینگوال (زبانی) است که در این روش براکت ها بجای اینکه در سطح خارجی دندان قرار گیرند بر روی سطح داخلی دندانها چسبانده می شوند. این روش زیبایی فرد را دیگر به مخاطره نمی اندازد ولیکن هنوز مشکلات رعایت بهداشت و صحبت کردن و غذا خوردن پا برجاست.
روش ارتودنسی نامرئی یا اینویزالاین با کمک اسکن دیجیتال از دندان ها و ساخت اپلاینس های شفاف پلاک ارتودنسی بهترین راه برای تامین تمام این خواسته هاست. با در آوردن پلاک ارتودنسی از دهان امکان مسواک زدن دندان ها فراهم می گردد و دیگر دندانها پوسیده نمی شوند. شفاف بودن اینویزیلاین زیبایی فرد را نیز دچار مشکل نمی سازد.
فواید و مزایای درمان ارتودنسی متحرک
- احتمال کشیدن دندان دائمی برای ارتودنسی کم می شود.
- نیاز به جراحی فک از بین می رود .
- احتمال آسیب به مفصل گیجگاهی فکی کم میشود یا از بین می‌رود.
- فضای دندانهای دائمی برای رویش حفظ گردیده و یا دوباره بدست می‌آید.
- احتمال آسیب دیدن دندانهای بیرون‌زده کم می شود.
- عادات بد دهانی (مانند مکیدن انگشت) درمان شد
- رضایت و اعتماد به نفس بیشتر
- نحوه تکلم و بیان بهتر
- نحوه رویش فک‌ها بهتر
- دوره ارتودنسی ثابت راحت‌تر و کوتاهتر
- ثبات نتیجه نهایی درمان بیشتر
- احتمال نهفته ماندن دندانهای دائمی کم
- مسیر رویشی دندانهای دائمی به جایگاه مطلوب‌تر هدایت می‌گردد.
و مزایای بسیاری که قابل شمارش نیستند.
وقتی فرزند شما از سنین کم مراجعه کند در زمان شروع درمان نگرانی کمی داشته و به محیط و کادر مطب دندانپزشکی عادت کرده و همکاری خوبی از خود نشان خواهد داد. حق طبیعی همه افراد در سنین مختلف است که یک طرح لبخند زیبا و یک دهان مرتب داشته باشند.
تمیز کردن و نگهداری از دندانهای نامرتب کار سختی است، لذا احتمال ایجاد پوسیدگی دندان و بیماری لثه وجود دارد. با پیشرفت بیماری لثه و پوسیدگی دندانی، احتمال از دست دادن دندان بیشتر میشود. مشکلات دیگر نامرتبی دندانها، شامل دندان قروچه و سایش‌های شدید لبه دندان، فشار زیاد روی استخوان اطرف ریشه و آسیب مفصل فکی می‌باشد، که نهایتاً منجر به دردهای مزمن ناحیه سر و صورت و گردن میشود .
هزینه درمان ارتودنسی
معمولا درمانهایی که صرفا به حرکت دادن دندانها محدود می شود از درمانهایی که برای تغییر موقعیت استخوانها چه با روشهای اصلاح رشد و چه با کمک روشهای جراحی انجام می گردد ارزان تر هستند. جالب است بدانید هزینه چنین درمانهای ساده ای در ایران بسیار ارزان تر از درمان هایی است که درکشورهای خارجی انجام می شود و این درمانها در سایر کشورها حداقل دو تا سه برابر هزینه بیشتری می طلبد. معمولا در اکثر کلینیک ها پرداخت هزینه درمان ارتودنسی را می توان به اقساط انجام داد .
جهت مطالعه بیشتر در مورد ایمپلنت دندان به این صفحه مراجعه نمایید
معایب درمان ارتودنسی ثابت چیست؟
درمان ارتودنسی ثابت معایب زیادی دارند مانند:
- آسیب روی لثه و بافت نرم ضایعات
- بریدگی یا زخم روی لب یا گونه
- آسیب به مینای دندان (ضایعات سفید رنگ)
- آسیب به ریشه دندان
- بهداشت ضعیف دهان و پوسیدگی دندانی
- درد شدید در هنگام سفت کردن سیم های براکت
- بسیاری از محدودیت های غذایی به دلیل براکت های ثابت
- از نظر زیبایی شناختی جذاب نیست
