حقیقت این است که عصب کشی نباید برای بیمار ترسناک باشد، چون با بی‌حسی موضعی هنگام کار، دردی احساس نخواهند شد. بعد از تمام شدن کار هم با مصرف داروهای مسکن ضددرد در یکی دو روز اول، دردی بعد از درمان حس نخواهد کرد. اما خاطره یک تجربه ناخوشایند قبلی یا آنچه اطرافیان بیمار به او منتقل می‌کنند، باعث می‌شود که فرد به درمان ریشه دندان بدبین شود و از آن هراس داشته باشد!
اصطلاح رایج «عصب‌کشی» هم که ترکیبی از واژه‌های «عصب»، «کشتن» یا «کشیدن» است، استرس مضاعقی را به بیماران منتقل می‌کند، در حالی که اصطلاح درست «درمان کانال ریشه» است.
مراحل درمان ریشه دندان
توضیح کاری که در درمان ریشه دندان (همان عصب کشی) انجام می‌شود، ساده است. دندانپزشک بعد از برداشتن کامل پوسیدگی ها یا بخشی از نسج دندانی، به کانال‌هایی که داخل ریشه دندان قرار دارند، دسترسی پیدا می‌کند.
این کانال‌ها فقط حاوی عصب دندان نیستند و حتی در بعضی موارد عصب و بافت زنده آنها ممکن است به دلیل کاهش خونرسانی، از بین رفته باشد، اما باکتری‌ها و محصولات آنها در این کانال‌ها وجود دارند. علاوه بر این، عروق خونی، سلول‌های مختلف و حتی احتمالا عروق لنفی هم در این کانال‌ها وجود دارد.
این کانال‌ها که از طریق پوسیدگی دندان یا ورود میکروب‌ها از ترک‌ها آلوده شده‌اند، عفونت را تا انتهای ریشه می‌برند و باعث می‌شوند در اثر واکنش‌های التهابی، استخوان دور ریشه دندان دچار التهاب و تورم شود و از بین برود.
نحوه کار درمان ریشه دندان
کاری که دندانپزشک انجام می‌دهد، این است که جلوی این روند را قبل از رخ دادن گرفته یا اینکه بعد از اتفاق افتادن، آن را درمان می نماید. این کار با خارج کردن محتویات کانال ریشه و تمیز کردن آنها، شکل دادن کانال‌های ریشه به فرمی که مواد دارویی شستشودهنده تا انتهای کانال‌ها برسد آغاز می گردد. در آخر با پرکردن کانال‌های ریشه طوری که کاملا چفت و بست شوند و امکان عبور میکروب‌ها و محصولاتشان از مسیر آنها امکانپذیر نباشد، انجام می‌شود.
این اقدام‌ها، معمولا یک جلسه کاری طول می‌کشند. درمان ریشه دندان(عصب کشی) به هیچ وجه درمان دردناک یا ترسناکی نیست و فقط درصد خیلی کمی از افراد بعد از تمام شدن کار، ممکن است دچار درد شوند که آن نیز در نهایت با داروهای مسکن قابل کنترل است، بنابراین لزم نیست که از درمان ریشه دندان بترسید . همچنین بعد از درمان ریشه به منظور تسکین درد عصب کشی دندان می توان ازداروی مسکن یا کیسه یخ، قرقره کردن آب نمک و … استفاده نمود.
مواردی که باید درمان ریشه دندان انجام شود
پوسیدگی :
هنگامی که پوسیدگی دندان از مینا و عاج گذشته باشد و به عصب دندان رسیده باشد، در این مواقع فضای کانال دندان عفونی شده و باید تخلیه گردد. در غیر این صورت، عفونت از راه کانال دندان به بافت زیر ریشه انتقال پیدا کرده و منجر به تشکیل کیست های عفونی می شود. همچنین ممکن است نسوج و استخوان فک را درگیر نماید. مزمن شدن این حالت ممکن است درمان ریشه دندان را با اشکال روبرو کرده و نهایتاً، به از دست رفتن دندان و مقداری از بافت همجوار آن منجر گردد.
شکستگی:
در شکستگی دندان، اگر خط ترک دندان از عصب گذشته باشد در این صورت، عصبی که با محیط خارج در تماس قرار گرفته باید تخلیه شود.
وارد شدن ضربه به دندان:
این ضربه می تواند در گذشته ها اتفاق افتاده باشد یا اینکه به دلیل وارد شدن ضربات سبک ولی مزمن، که گاهی به علت مرتب نبودن دندان ها از یک دندان به دندان دیگر وارد می شود اتفاق بیفتد. ضربه وارده در انتهای ریشه التهاب ایجاد کرده و باعث قطع خون رسانی به دندان و مرگ بافت زنده داخل کانال دندان یا به اصطلاح، نکروز عصب می شود.بافت مرده دندان به مرور فاسد شده و باید از دندان خالی شود.در غیر این صورت عفونت به بافت همجوار انتقال می یابد.
تخریب وسیع تاج دندان:
گاهی اوقات عصب دندان درگیر پوسیدگی نمی شود ولی، پوسیدگی خود دندان به قدری پیشرفته است که نمی توان بدون درمان ریشه دندان، آن را ترمیم کرد، یعنی برای به دست آوردن تکیه گاهی جهت گیر دادن مواد ترمیمی باید از فضای داخل پالپ و کانال استفاده کرد که به آن عصب کشی اجباری گفته می شود.
عصب کشی به منظور زیبایی:
گاهی اوقات ممکن است که دندان در جای خود قرار نگرفته باشد مثلاً خارج از قوس فکی قرار گرفته باشد. اگر این دندان را تراشیده و با یک روکش دندان آن را در فضای مناسب قرار دهیم خواه نا خواه عصب دندان را درگیر خواهیم کرد و به همین دلیل، قبل از ساخت روکش باید درمان ریشه دندان انجام شود.
درد بدون دلیل دندان:
از مواد نادر درمان ریشه دندان زمانی است که، فرد به دلیل نامعلومی دندان دردناک دارد که با پر کردن دندان، درد از بین نمی رود و چاره ای جز قطع و بیرون کشیدن عصب نداریم.
درمان ریشه دندان شیری
عصب کشی را می‌توان هم در بزرگ‌سالان (دندانهای دائم) و یا هم در دندانپزشکی کودکان (دندانهای شیری) انجام داد. درمان ریشه دندان کودکان برای حفظ دندانهای شیری آنها برای جویدن و صحبت کردن بسیار مهم است. همچنین آنها فضای موردنیاز دندانهای دائمی را که قرار است بعد از افتادن دندان شیری در آینده جایگزین آنها شود، حفظ خواهند کرد.
درمان ریشه دندان شیری مانند دندان دائمی نیست و فقط قسمت تاجی بافت داخل دندان پاکسازی می شود . به این کار اصطلاحا پالپوتومی دندان شیری گفته می شود.
تیرگی دندان عصب کشی شده
تیرگی دندان بعد از عصب کشی یک امر شایع است. علت این است که، گلبول های باقی مانده در نسج دندان به مرور از بین می روند و به اصطلاح دندان دچار خون مردگی می شود. علاوه بر این علت اصلی تغییر رنگ و تیرگی دندانی که عصب کشی شده است باقی گذاشتن مواد پر کننده ریشه در ناحیه تاج دندان است. این مسئله حتما باید توسط دندانپزشک معالج دقت شود تا تاج بعد از درمان ریشه کاملا تمیز و عاری از مواد پر کننده ریشه باشد.
این تیرگی را با روش بلیچینگ داخلی کانال و چمبر می توان برطرف کرد . این روش یک درمان زمانبر است و چند جلسه مراجعه دارد و در این کار فضای تاج دندان کاملا تمیز شده و تا ابتدای کانال دندان نیز از مواد پر کننده ریشه عاری می گردد. سپس مواد سفید کردن دندان یا بلیچینگ را داخل تاج دندان می گذاریم تا از داخل دندان را سفید کند.
روش دائمی
ولی درمان اصلی تیرگی دندانی که درمان ریشه دندان در آن انجام گرفته است، روکش کردن دندان به همراه فایبر پست است. دندان عصب کشی شده مثل گیاهی می ماند که ریشه اش قطع شده باشد و به مرور زمان انعطاف پذیری خود را از دست می دهد و ترد و شکننده می شود و اگر روکش نشده باشد شاید به مرور زمان بشکند.
ونیر کامپوزیت روشی است که در آن از رزین کامپوزیتی برای بهبود شکل دندان‌ها و زیباسازی طرح لبخند استفاده می‌شود. کامپوزیت دندان برای ترمیم دندانهای شکسته و لب پر شده، لک شده یا تغییر رنگ داده و دندانهای فاصله دار کاربرد دارد. این درمان در یک جلسه به اتمام می‌رسد. دندانپزشک ماده کامپوزیتی همرنگ را روی دندان می‌زند و آن را با نور آبی تقویت شده مخصوص سفت می‌کند.
لمینیت دندان یا لومینیرز نیز روش دیگری است که می توان از آن برای رفع بد رنگی دندان استغاده کرد. ولیکن دندانی که درمان ریشه دندان انجام گرفته است ترد و شکننده می شود و در دندان عصب کشی شده بهتر است بجای لمینیت دندان کل دندان را روکش دندان قرار دهیم.
عمر روکشی که درمان ریشه دندان شده چقدر است؟
عمر روکش دندان بسته به رعایت بهداشت بیمار و کیفیت آن بین 10 تا 30 سال است. توجه داشته باشید که عادات دهانی شما هم در عمر آن مؤثر است. به طور مثال دندان قروچه ، جویدن ناخن، باز کردن اجسام با دندان، گاز گرفتن اجسام سخت و … بر طول عمر یک روکش بسیار مؤثر خواهد بود.
برای اینکه عمر روکش دندان زیاد شود بایستی تمام مراحل بازسازی دندان از آغاز درست انجام شود. بدین معنی که درمان ریشه دندان دقیق و درست باشد . پوسیدگی دندان کاملا حذف شود. تاج با فایبر پست تقویت شود. در نهایت روکش دندانی که ساخته می شود از مرحله تراش روکش دندان تا قالبگیری یا اسکن دیجیتال و ساخت آن در لابراتوار دندانپزشکی همگی با دقت و کیفیت باشد.
قیمت عصب کشی دندان
هزینه این نوع درمان به میزان پیچیدگی مشکل و اینکه کدام دندان نیاز به درمان ریشه دندان دارد، متغیر است. درمان دندان آسیاب از همه سخت‌تر بوده تعداد کانال های بیشتری دارد و معمولاً هزینه آن بالاتر است. اکثر بیمه‌ها تا حدودی درمان ریشه دندان را پوشش می‌دهند. ولی بیمه ها درمان ریشه دندان را با پایین ترین کیفیت و ارزانترین مواد و امکانات در نظر می گیرند.
به طور کلی، قیمت عصب کشی دندان و درمان ریشه دندان و ترمیم دندان طبیعی ارزانتر از گزینه کشیدن دندان و قرار دادن ایمپلنت یک روزه تمام می‌شود، در کشیدن دندان برای جلوگیری از کج شدن دندانهای مجاور و همچنین جلوگیری از کاهش توانایی جویدن، می‌بایست به جای دندان کشیده شده یک ایمپلنت قرار داده شود. معمولاً این اعمال پرهزینه‌تر از عصب‌کشی و پرکردن دندان هستند. همچنین کشیدن دندان و قرار دادن ایمپلنت فوری در آن به علت اینکه تا سه ماه باید منتظر جوش خوردن ایمپلنت به استخوان بود و گاها نیاز به پیوند استخوان نیز دارد درمانی زمانبر است.
درمان ریشه چقدر زمان می برد؟
طول واقعی زمان عمل درمان ریشه ممکن است متفاوت باشد، اما اغلب بین 30 تا 60 دقیقه است. یک عامل مهم در مورد طول عمل این است که میزان آسیب چقدر است. دندانپزشک شما باید بتواند به ارائه تخمین بهتری از مدت زمان انجام این عمل کمک کند.
