جرم دندان حاصل رسوب املاح بزاق بر روی دندان در نزدیکی لثه می باشد . جرم دندان مشکلی است که هفتاد درصد افراد کماکان با آن درگیر هستند . این افراد نیاز به مراجعه منظم به دندانپزشک جهت جرم گیری دندان های خود هستند .
جرم دندان چیست ؟
بزاق هر انسانی متشکل از آب بعنوان پایه اصلی است که درون آن علاوه بر سایر مواد ترکیبات معدنی قابل رسوب نیز وجود دارند . هرچه درصد این املاح معدنی قابل رسوب در ترکیب بزاق فردی بیشتر باشد دندان های او بیشتر و زودتر جرم می گیرد .
جرم دندان از از ترکیبات معدنی است که کریستالیزه نشده است . بلکه این املاح بصورت لایه لایه و رسوبی هستند . به همین علت است که با دستگاه جرمگیری به راحتی از سطح دندان پاک می شوند .
جرم دندان را اگر که در زیر میکروسکوپ با بزرگنمایی زیاد مشاهده نمایید دارای خلل و فرج زیادی است که لابلای آن خلل و فرج جرم دندان محل خوبی برای لانه گزینی باکتری های دهان است . در نتیجه به راحتی با مسواک زدن قابل برداشتن و حذف کردن نیستند .
این باکتری ها مواد قندی موجود در غذا را هضم کرده و تولید اسید و گاز بد بوی سولفید هیدروژن می کند . این گاز بدبو علت بوی بد دهان است . جهت رفع بوی بد دهان باید که جرم دندان حذف شود .
اسید تولید شده از این باکتری ها باعث التهاب و عفونت لثه و بیماری لثه شده و همچنین تحلیل استخوان اطراف دندان را در پی دارد . علاوه بر این جرمهای دندان در صورتیکه سریع حذف نگردند باعث ایجاد پوسیدگی دندان و پوسیدگی ریشه دندان می گردند .
عوارض و خطرات جرم دندان
جرم دندان عوارض زیادی دارد که عبارتند از:
- بوی بد دهان : حاصل تولید گاز سولفید هیدروژن از باکتری های درون جرم دندان است . این گاز بدبو بوده و بوی بد دهان در صبح بعد از بلند شدن از خواب دلیل داشتن جرمهای دندان است .
- التهاب و عفونت لثه : اسید تولید شده از باکتری ها الیاف کلاژن و فیبر های لثه را حل کرده و در نتیجه لثه شل و ملتهب می گردد .
- بیماری لثه : در صورت تداوم حضور جرم بیماری لثه یا ژنژویت ایجاد می گردد .
- خونریزی لثه : که حاصل التهاب و پرخونی لثه است که در اثر اندک تحریکی خونریزی شروع می شود .
- آبسه لثه : تداوم مبارزه بدن با باکتری های درون جرمهای دندانی ایجاد آبسه دندان بر روی لثه می نماید .
- پوسیدگی دندان : اسید تولید شده از باکتری های درون جرمهای دندان سطح دندان را خورده و ایجاد پوسیدگی در زیر جرم دندان می نماید . در نتیجه بعد از جرم گیری دندان نیاز به پر کردن دندان با کامپوزیت دندان خواهد داشت .
- پوسیدگی ریشه دندان : جرم دندان که در زیر لثه و بر روی ریشه دندان جمع می شوند ایجاد پوسیدگی کرده و پرکردن ریشه دندان لازم می گردد . در صورت عدم توجه به این پوسیدگی ریشه سریعا عصب دندان در گیر شده و نیاز به عصب کشی دندان می شود . پس از عصب کشی روکش دندان لازم است .
- تحلیل لثه : بدن برای فرار از باکتری های درون جرم گاهی اوقات دچار التهاب نمی شود بلکه خودش را از جرمهای دندان دور می کند . یعنی اینکه لثه پایین کشیده و دچار تحلیل لثه می شود . درمان تحلیل لثه پیوند لثه است .
- تحلیل استخوان : به دنبال عفونت و بیماری لثه اسید تولید شده باعث خوردگی و تحلیل استخوان می شود . درمان آن پیوند استخوان می باشد .
- بیماری های قلبی و عروقی
اثرات جرم دندان بر روی قلب و عروق
باکتری های موجود درون جرم دندان در اثر جویدن غذا به داخل لثه فرو رفته و از طریق عروق خونی در سرتاسر بدن منتشر می گردند . باکتری های دندان همان باکتری هایی هستند که می توانند بر روی پرده های داخلی قلب نشسته و ایجاد بیماری قلبی نمایند . بیماری هایی که در اثر جرم دندان می توانند ایجاد گردند عبارتند از :
- آنژین صدری
- آرترواسکلروزیس
- حمله قلبی
- سکته قلبی
علاوه بر این کسانیکه مشکلات دریچه های قلبی مثل پرولاپس دارند و یا کسانیکه پیوند دریچه قلبی نموده اند بسیار حساس و در معرض خطر این باکتری ها هستند . حتی در زمان جرمگیری دندانهای این افراد لازم است که پروفیلاکسی آنتی بیوتیک بر رویشان انجام شود . در صورت رسیدن یک باکتری به این دریچه ها و پرده داخلی قلب خطر عفونت پرده داخلی قلب و دریچه ها و رد پیوند زیاد است .
آیا جرم دندان بجز جرمگیری با روش دیگری قابل حذف شدن است ؟
جواب کلی این سوال خیر است . تنها و موثر ترین روش حذف جرم دندان جرم گیری دندان ها است .
راههای دیگری وجود دارند که از تشکیل زود هنگام جرم دندان جلوگیری نماید :
- نوشیدن آب زیاد بزاق را رقیق می کند .
- جویدن آدامس تحریک جریان زیاد بزاق شده و جرم تازه تشکیل شده را از سطح دندان می کند .
- خوردن سبزیجات یا میوه های سفت که فیبر زیاد دارند مانع از تشکیل جرم می گردد .
- مسواک زدن صحیح و روزی سه مرتبه و کشیدن نخ دندان بسیار موثر است .
- افراد سیگاری برای جل.گیری از رسوب جرم سیگار بهتر است از مسواک برقی استفاده نمایند .
- دهانشویه ها هیچ اثری در کاهش جرم دندان ندارند .
همه این عوامل باعث می شوند تا جرمهای دندان دیرتر و کمتر تشکیل شوند . اما مهمترین فاکتور در جرم ساز بودن یک بزاق عامل ارث است . ارث اولین و مهمترین عامل در میزان تشکیل جرم در یک فرد نسبت به فرد دیگر است . متاسفانه این عامل را نمی توان تغییر داد . اما با روش های فوق می توان توالی حضور در دندانپزشکی برای جرمگیری را کمتر کرد .
جرم گیری دندان چگونه است ؟
جرمگیری دندان با دو روش دستی و دستگاه اولتراسونیک صورت می گیرد :
جرم گیری دستی
در این روش با کمک قلم های دستی جرم گیری دندان دندانپزشک به آرامی و مدت طولانی تر بر روی جرم دندان فشار جانبی می آورد تا جرم دندان را خورد کرده و از زیر لثه بیرون بکشد . این کار نیاز به مهارت داشته و وقت گیر است . بیشتر از این قلم ها در کورتاژ لثه و روت پلنینگ و جراحی لثه استفاده می شود .
حذف جرمهای دندان با دستگاه اولتراسونیک
با بهره گیری از خاصیت پیزوالکتریسیته با ورود جریان برق به این دستگاه سر قلم آن دچار لرزش شده و در دقیقه بسته به نوع دستگاه چندین هزار بار به جرمهای دندان ضربه وارد می کند تا خورد شود . آب اسپری شده از سر آن علاوه بر خنک کردن دندان باعث شستن جرم دندان خورد شده از سطح دندان می گردد .
در کلینیک تخصصی دندانپزشکی Dencare از جدیدترین دستگاه اولتراسونیک هوشمند که قابلیت تنظیم میزان نیروی ضربات را دارد استفاده می شود . با این دستگاه به علت هوشمند بودن نمی توان نیرویی بیش از مفدار مورد نیاز برای برداشتن جرم دندان به آن وارد کرد . در نتیجه دندان هیچگونه آسیبی نمی بیند .
مطالعه در مورد ایمپلنت دندان